EMDR Terapi Nedir?
EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) terimi son 25 yılda geliştirilmiş “Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme Tekniği” anlamına gelen bir terapi ekolüdür. Bu ekol, 1897 yılında Dr.Francine Shapiro tarafından tesadüfen göz hareketlerinin travma üzerinde olumlu etkisi olabileceğini bulmasıyla keşfedilmiştir.
EMDR terapi, Adaptif Bilgi İşleme Modeli’ne dayanır. Bu modele göre beynimiz yaşanan her anıyı duygu, düşünce, bedensel duyum ve imge olmak üzere kaydeder. Bu anılar bağlanarak anı ağlarımızı oluşturur ve gelen her yeni anı, bu ağa bağlanmaya devam eder. Bu sayede öğrenme gerçekleşir ve kişi hayatını sürdürmek için gerekli bilgileri kazanmış olur. Fakat, yaşanan bazı kötü anı ve olaylar kişide travma yaratabilir. Travmatik olaylar işlevsel anı ağlarına doğru bir şekilde bağlanamaz ve yanlış şekilde kaydedilir. Bu yanlış kaydediliş biçimi yüzünden kişi sağlıklı bir öğrenme gerçekleştiremez. Dolayısıyla dışarıdan gelen uyarıcılar karşısında travma sürekli olarak tetiklenir ve bireyi rahatsız eder. EMDR terapi bu sırada devreye girer ve travmatik olayı yeniden işleyerek kişide duyarsızlaştırma gerçekleştirir. Bu sayede anı doğru bir şekilde anı ağlarına bağlanır. Travmatik anı unutulmaz fakat duyarsızlaştırıldığı için artık kişiyi rahatsız etmez.
Yapılan araştırmalar gösteriyor ki EMDR en çok araştırılan bilişsel-davranışçı terapi yöntemlerine eşdeğer ve onlar kadar tedavi edici etkilere sahip. Yapılan 20’ye yakın kontrollü çalışma EMDR terapinin travma sonrası stres bozukluğu tedavisinde; aynı şekilde yapılan sayısız çalışma ve araştırma raporları da EMDR terapinin fobi, panik atak, anksiyete, beden algı bozukluğu, pedofili, kronik ağrı gibi çok çeşitli bozukluklar üzerinde etkili olduğunu ortaya koymuştur.
EMDR, travmaya daha az maruz kalarak ve yalnızca seans içi tedaviyle tedavi edici etkisini sağlayabilir. Bu gerçek, onu hem hastalar hem de terapistler için daha kullanıcı dostu, daha iyi tolere edilen bir terapi haline getirir ve aynı zamanda ardışık günlük tedaviyi kullanarak olumlu tedavi etkileri elde edebilir.
EMDR terapinin istismara uğramış çocuklar üzerindeki etkisinden bahsetmeden öne çocuk istismarı ve yaygınlığı hakkında bilgi sahibi olmak gerekiyor.
Çocuk istismarı birçok farklı şekilde tanımlanabilmektedir. 1979’da National Center tarafından yapılan kapsamlı bir tanıma göre,
“Çocuk istismarı bir çocuk ve yetişkin arasında; çocuk, yetişkin kişi tarafından cinsel dürtüler amacıyla kullanıldığında oluşan temas ve etkileşimi içerir. Cinsel istismar bazen 18 yaşından küçük bireyler tarafından da işlenebilir. Bu durumda birey ya kurbandan büyüktür ya da kurban üzerinde bir güç ya da kontrole sahiptir (Welman, 1986).”
Cinsel istismarı iki şekilde sınıflandırmak mümkündür:
1. Aile içi cinsel istismar: İstismarın bakım verenler ya da akrabalar tarafından yapılması.
2. Aile dışı istismar: İstismarın aile dışı yetişkinler veya yaşıt ya da daha büyük çocuklar tarafından yapılması.
Son yıllarda özellikle kız çocuklarına karşı yapılan cinsel istismarlar oldukça artmış durumda. Yapılan araştırmalara göre, kadınların %20 ile %30 arası çocukken bu istismarlara maruz kaldı. Bu kadınların ortalama yarısı bir aile üyesi ya da aile yakını tarafında istismara uğramış durumda. Vakaların yaklaşık yüzde 20'si baba tarafından, yüzde 16'sı akrabalar tarafından ve yaklaşık yüzde 50'si mağdurun tanıdığı başka biri tarafından gerçekleşiyor. Kadınların tacize uğrama riskinin en çok olduğu yaş aralığı 8-12 ve ilk taciz ortalama 9 yaşında başlıyor. Fakat neredeyse 3-5 yaş aralığına kadar inen taciz vakaları rapor ediliyor ve bu tacizler ergenliğine hatta bazen genç yetişkinliğe kadar devam edebiliyor. Tacizcilerin %90’ı ise erkekler tarafından yapılıyor.
EMDR terapinin cinsel istismar vakaları üzerindeki etkisine dair yapılan araştırmalar hala çok kısıtlı olduğu için kesin bir yargı bulunmamakta. Fakat Jaberghaderi ve arkadaşlarının (2004) yaptığı “EMDR ve Bilişsel Davranışçı Terapinin cinsel istismara uğramış İranlı kadınlar üzerindeki etkilerinin karşılaştırılması” raporundan birkaç çıkarım yapmak mümkün. Bu araştırmaya göre:
· Araştırmacılar, istismar mağdurlarına önce Öznel Sıkıntıları Açma Ölçeği (ÖSAÖ) uyguladılar. ÖSAÖ “bireylerin öznel sıkıntılarını açma ya da gizleme eğilimlerini ölçme amacıyla kullanılan” bir ölçektir (DergiPark, 2017). EMDR terapinin, ÖSAÖ’yü olabildiğince hızlı bir şekilde azalttığı gözlemlenmiştir. Fakat çoğunlukla hızlı sonuçlar tercih edilmesine rağmen, uzun vadeli sonucun ne olacağı bilinmiyor.
· EMDR terapinin, terminasyon aşamasına gelene kadarki seans sayısından da oldukça iyi bir yüzdeliğe sahip olması ve terminasyon aşamasında da verimli olması, bu terapi ekolünün istismar konusunda etkili bir yöntem olduğunu kanıtlıyor. (Terminasyon/Sonlandırma, psikoterapinin son aşamasıdır ve tedaviyi bitirmek, hedefleri gözden geçirmek gibi kazanımlara sahiptir (Psikodinamik Atölye, 2023).)
EMDR terapinin istismara maruz kalmış kadınlar üzerindeki iyileştirme etkisi, yapılan kısıtlı sayıda çalışmalara rağmen olumlu bir değer taşıyor. Terapi ekolünün amacı, uygulanış biçimi ve kısa zamanda fazla ilerleme gösterme potansiyeli, EMDR’ın bu konuda etkili sonuçlar vereceğinin diğer kanıtları niteliğinde. Gelecek yıllarda yapılan araştırmalar bu konuya ışık tutacaktır.
Kaynakça
-GÜRSOY, O., & GİZİR, C. A. (2017). Öznel sıkıntıları açma ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Ege Eğitim Dergisi, 18(2), 557-575.
-Jaberghaderi, N., Greenwald, R., Rubin, A., Zand, S. O., & Dolatabadi, S. (2004). A comparison of CBT and EMDR for sexually‐abused Iranian girls. Clinical Psychology & Psychotherapy: An International Journal of Theory & Practice, 11(5), 358-368.
-Oren, E. M. D. R., & Solomon, R. (2012). EMDR therapy: An overview of its development and mechanisms of action. European Review of Applied Psychology, 62(4), 197-203.
-Moor, A. (2012). Treating the sexually abused inner girl. In P. K. Lundberg-Love, K. L. Nadal, & M. A. Paludi (Eds.), Women and mental disorders (pp. 1–17). Praeger/ABC-CLIO.
Psikodinamik Atölye. Sonlandırma (30.Bölüm). 1010.2023.
https://psikodinamikatolye.com/sonlandirma/
Comments