Grup düşüncesi bir grup insan içinde ortaya çıkan, kararın alternatiflerini ya da sonuçlarını düşünmeden grup içindeki uyumun yanlış bir karar vermeye neden olduğu psikolojik bir olgudur. Grup düşüncesi ortak bir isteğe dayanır ve istek grup içinde bir dinamik yaratır. Bu dinamik yaratıcılığı ve bireyselciliğin gelişmesine engel olur çünkü grup içindeki insanlar tartışmaktan korkarlar ve dinamiği bozmak istemezler.
Grup düşüncesi kavramı 1952 yılında William H. Whyte tarafından George Orwell’in 1984 adlı romanındaki çiftdüşün tabirinden esinlenerek ortaya atılmıştır. Ondan 20 yıl sonra 1972 yılında Janis Irving tarafından tekrar tanımlanmıştır. Janis Irving’e göre grup karar verme konusunda hem en iyinin hem de en kötünün çıktığı yerdir. Janis bu olguyu en kötü kararlar ya da ‘fiyaskoları’ değerlendirme üzerine geliştirdi. Bu fiyaskolar arasında Domuzlar Körfezi Çıkarması, Challenger uzak mekiği, Pearl Harbor saldırısı bulunmaktadır.
Grup Düşüncesinin Özellikleri
Janis Irving her biri yanlış kararlara yol açan 7 işaret tanımladı. Kısaca, grup üyeleri yenilmezlik yanılgısına sahip ve grubun verdiği hiçbir kararın yanlış olmayacağını düşünüyorlar.
· Oy birliği yanılgısı: Karar verenlerin kaygılarından şüphe etmelerine neden olur.
· Şüphesiz inanç: Üyelerin grup kararlarının olası sonuçlarını görmezden gelmesine yol açar.
· Akla uygunlaştırma: Üyelerin, inançlarını sorgulamaya itecek olası uyarı sinyallerini makul kılma çabaları.
· Kalıplaşma: Grubun düşüncelerini sorgulatacak ya da zorlayacak bakış açılarını reddetmeye sebep olan zıt görüşlerin kalıplaştırılması.
· Akıl bekçiliği: Bazı grup üyeleri, grup içinde dolaşan aykırı veya sorun çıkartabilecek bakı açılarını engellemeye çalışır. Önemli bilgileri paylaşmaktansa sessiz kalırlar ya da diğer üyelerin paylaşmasını engellerler.
· Yaralanamazlık yanılgısı: Grup üyelerini aşırı iyimser başarı beklentisi ile sebepsiz riskli davranışlarda bulunmaya iter.
· Yoğun baskı: Sadakatsizlik olarak görülebilecek itirazlar etmeye ya da uygunsuz sorular sormaya yatkınlığı olan bazı grup üyelerinin sessizleşmesine neden olur.
Sonuç olarak bu davranışlar grup üyelerini başarı açısında aşırı iyimser yapabilir ve olası negatif sonuçları görmelerine engel olabilir.
Üyeler, sebeplerinin doğru ve tek olduğuna inandırılmış haldedirler ve bu yüzden grubun kararlarının herhangi bir ahlaki ikilemini görmezden gelirler. Grubun bütünü, grup dışı birinin önerisini görmezden gelmeye meyillidir.
Herhangi bir muhalifin fikir birliğine varması için baskı yapılır. Baskı uygulandıktan sonra üyeler daha fazla dışlanmayı önlemek için kendilerini sansürler. Kararlar alındıktan sonra grup bunların oy birliğiyle alındığını varsayar.
Bazı üyeler akıl bekçisi gibi davranabilirler. Bu akıl bekçileri, herhangi bir zıt fikrin grup liderine ulaşmasını engeller. Zaman kısıtlamaları tüm bu sorunları daha da kötüleştirebilir ve hızlı bir şekilde alınması gereken kararlara gerekli özen gösterilemeyebilir.
Grup Düşüncesine Ne Sebep Olur?
Janis, grup düşüncesiyle ilgili sorunlara katkıda bulunabilecek veya bunları şiddetlendirebilecek belirli etkenleri de belirledi. Ana etkenlerden biri grup kimliği: Güçlü bir ortak kimlik duygusu olduğunda, grup üyeleri grup içi fikirlere daha fazla değer verebilir ve grup dışından gelen bu fikirleri göz ardı edebilir. Liderlik etkileri de bir faktör olabilir: Grubun güçlü veya karizmatik bir lideri varsa, üyelerin kendi endişelerini görmezden gelme olasılıkları daha yüksek olabilir.
Bilgi düzeyleri ve stres, grup üyelerinin mantıksız davranmasına neden olarak grup düşüncesine de katkıda bulunabilir. Grubun üyeleri bilgiden yoksunsa veya diğer üyelerin daha bilgili olduğunu düşünüyorsa, grubun karar verme sürecini başkalarına bırakma olasılıkları daha yüksek olabilir. Yüksek stresli durumlar, dikkatli tartışma fırsatlarını azaltarak kötü kararlara da sebep olabilir. Bu sorunlar, gruba yönelik bir dış tehdidin algılanması veya dış bilgi kaynaklarından izolasyon gibi dışsal faktörler tarafından daha da kötüleşebilir. Grup üyeleri, hızlı eyleme geçme konusunda yoğun baskı altında olduklarına inandıklarında gerçekçi kararlar alamayabilirler.
Grup Düşüncesi Neden Tehlikelidir?
Grup düşüncesi, insanların önemli bilgileri görmezden gelmesine veya reddetmesine neden olabilir, sonuçta kötü kararlara ve liderlikte hatalara yol açabilir. Bu hatalar bazen felaketle veya etik olmayan davranışlarla sonuçlanabiliyor çünkü kilit karar vericiler potansiyel risklerden habersiz ve karşıt bakış açıları susturuluyor.
Grup düşüncesi, kararların toplu müzakere yoluyla alındığı ve grubun hiçbir üyesinin bilinçli bir karar vermek için yeterli bilgiye sahip olmadığı siyasi durumlarda özellikle tehlikelidir. Grubun üyeleri fikir birliğine uyma konusunda baskı hissedebilir veya diğer üyelere uyma konusunda baskı hissedebilir. Bu, grubun oybirliğiyle hareket ettiği yönünde yanlış bir algı oluşmasına neden olabilir ve grup üyeleri üzerinde endişelerini gizlemeleri konusunda daha da fazla baskı yaratabilir.
Grup Düşüncesi Örnekleri
Yukarıda bahsedildiği gibi grup düşüncesi özellikle siyasi alanda çok tehlike yaratan bir durumdur. “Nasıl bu kadar aptal olabildik?” John F. Kennedy’nin Domuzlar Körfezi Çıkarmasından sonra kurduğu bu cümle, grup düşüncesinin zararını en iyi ortaya koyan cümlelerden biridir.
Domuzlar Körfezi Çıkarması, 1961 yılında ABD´nin desteğini arkasına alan sürgündeki Kübalıların, Fidel Castro rejimini yıkmak için gerçekleştirdikleri başarısız işgal girişimidir.
Ocak 1961 yılında, gizli servis dönemin iki günlük başkanı Kennedy’yi Küba saldırısı hakkında bilgilendirdi. Kübalıları saldırıya iten de bizzat gizli servisti. Nisan 1961’in başlarında Kennedy ve danışmanları, Beyaz Saray’da kritik bir toplantı yaparak saldırıyı onayladı. 17 Nisan 1961’de, 1400 sürgün Kübalıdan oluşan bir tugay, ABD donanması, hava kuvvetleri ve CIA’nın yardımıyla Küba’nın güney sahilindeki Domuzlar Körfezi’ne çıkarma yaptı. Fakat beklenmeyen bir durum gerçekleşti. Hiçbir gemi kıyıya ulaşmayı başaramadı: İki gemi Küba tarafından batırılırken diğer iki gemi ise geri dönmek zorunda kaldı. Çıkarma yapan tugay, yaklaşık 24 saat içinde Castro’nun ordusu tarafından tamamen kuşatıldı ve üçüncü gün sonunda hayatta kalan 1200 savaşçı savaş esiri kampına götürülerek hapsedildi. Domuzlar Körfezi Çıkarması, sadece Kennedy dönemi değil, tüm Amerikan dış politikasının en büyük başarısızlıklarından biri olarak kabul edilir. Ancak gerçek şaşırtıcı olan, çıkarma planının beklenen şekilde gitmemesi değil, bu kadar absürt bir planın uygulanmaya konulmuş olmasıdır. Çünkü çıkarma için ideal görünen varsayımların hepsi yanlıştı. Örneğin, Küba Hava Kuvvetleri’nin gücü tamamen küçümsenmişti. Kennedy ve danışmanları, o zamana kadar bir Amerikan hükümetinde bir araya gelen en zeki insanlardı. Nasıl bu kadar büyük bir başarısızlık planlayabilmişlerdi?
Grup düşüncesinin ne kadar tehlikeli olabileceğine dair ikinci örnek ise Challenger adlı uzay mekiğinin hazin sonu. Uzay mekiği Challenger 28 Ocak 1986 yılında havaya fırlatıldıktan 76 saniye sonra dehşet verici bir şekilde patladı. Patlamanın sebebini araştıran araştırmacılar, yedi astronotun ölümünün ardında görmezden gelinmiş birçok hata olduğunu fark ettiler. Fırlatmadan bir gün önce, katı roket iticilerini üreten şirket Morton Thiokol'un mühendisleri, NASA'daki uçuş yöneticilerini, itici roketlerdeki contalarının o sabah için tahmin edilen donma sıcaklıklarında başarısız olacağı konusunda uyarmıştı. O contalar 53 Fahrenheit derecenin altındaki sıcaklıklar için tasarlanmamıştı. NASA personeli, alanında uzman mühendislerin sunduğu bilimsel gerçekleri göz ardı ederek grup düşüncesinin kurbanı oldu. Uçuşa hazırlık incelemecileri, alt düzey NASA yöneticilerinden fırlatma için onay aldığında, Morton Thiokol'un itirazlarından hiç söz edilmedi. Mekik planlandığı gibi havalandı ancak sonuç 7 astronotun feci ölümüydü.
Kaynakça
-Janis, I. L. (2008). Groupthink. IEEE Engineering Management Review, 36(1), 36.
-Rose, J. D. (2011). Diverse perspectives on the groupthink theory–a literary review. Emerging Leadership Journeys, 4(1), 37-57.
Comments