Özet:
Yakın zamandaki çalışmalara göre, sosyal medya, ergenlerin kimliklerini gösterdiği ortamlardır. Sosyal medya, gençlerin kendileri hakkında etkileşim ve geribildirim alabildiği dijital alanlarda net ve bütünleşmiş bir benlik farkındalığına katkıda bulunur. Bu makale, mevcut gözleme dayalı verileri ele alarak, sosyal medyanın kişilik oluşturmadaki dört ana teması üzerinde duracaktır: Kendini sunma, rol model, sosyal karşılaştırma ve çevrimiçi kitle. Ayrıca, bu makale, sosyal medyadaki kimlik gelişimi üzerine yeni bir altyapıya bakmayı da önermektedir. Bu temalar üzerine yapılan araştırmalar tarafından bilgilendirilen sosyal medya imkanları, hem gençlerin kendilerini ifade etmelerine hem de ilgi ve fikirlerini karşıya aktarmalarına imkân sağlar.
Sosyal Medyada Kendini Tanıtma
Kendini tanıtma, kişinin kendisi hakkında başkalarını bilgi edindirmeye çalıştığı bir davranıştır. Başkalarının değerlendirici varlığı ile aktifleşir (Baumeister & Hutton, 1987) ve kişilik gelişiminde de önemli rol oynar (Yang ve diğerleri, 2018). Kendini tanıtma, kişinin başkasına sunduğu imajı nasıl yönettiğiyle alakalıdır ve sosyal medya seçici bir kendini tanıtmanın yeni bağlamlarını sunar. Ayrıca, sosyal medya, gençlere kendileri hakkında geniş algılar ve değerlendirmelerde bulunma fırsatı da sunar. Bunlar kişinin kendi benlik kavramlarının oluşmasına katkıda bulunur (Meier & Johnson, 2022; Schreurs & Vandenbosch, 2021).
Sosyal Medyada Çevrimiçi Bir Kitle
Kimlik oluşumu (benlik kavramı), inançların, değerlerin ve davranışların şekillenmesi ve diğerleriyle sosyal etkileşimlerin birer izleyicisi olarak etkilenir (Schlenker, 2003). Sosyal medya, izleyici gençlerin aynı süreci deneyimleyen diğer insanlarla (örneğin; arkadaşlar ve takipçiler) bağlantı kurmasına olanak sağlar (Shankleman ve diğerleri, 2021). Gençler, dijital bağlamda ideal veya istenen bir kimlik imajını önceliklendirir. Bu durum, sosyal olarak arzulanma ve kabul ihtiyacı ile ilişkilidir. Ayrıca, sosyal medya, kimliği geniş bir izleyiciye düzenleme fırsatları da sunar. Bu nedenle, kullanıcılar, kendilerini kimin göreceğini düşünerek profil oluşturur ve bu kullanıcılar aynı zamanda sosyal medyadaki izleyicinin de farkındadır. Bu izleyiciler, gerçek (arkadaşlar, akranlar, aile), yakın (bilinmeyen bir referans veya çevrimdışı etkileşimleri olan referanslar) veya uzak (hayal güçleriyle etkileşimde bulundukları bilinmeyen bir referans veya referanslar) olabilir (Marwick & Boyd, 2011).
Sosyal Medyada Kendini Karşılaştırma
Sosyal karşılaştırma, ergen kimliğinin oluşturulmasında önemlidir çünkü bu davranış kendini bilme sürecinin geliştirme veya değerlendirme aracı olarak önerilir (Lajnef, 2023). Başka bir deyişle, sosyal karşılaştırma, bireylerin kendilerini değerlendirme, geliştirme veya iyileştirme isteğinden kaynaklanmaktadır (Noon ve diğerleri, 2023). Sosyal karşılaştırma, bireylerin kendilerine benzer olduklarını düşündüğü kişileri, karşılaştırma hedefleri olarak seçme eğiliminde olduğu doğal bir süreçtir. Bu eğilim, davranışlarımızı, hissettiklerimizi veya düşündüklerimizi belirlemek için diğer insanları bilgi kaynağı olarak kullanır. Sosyal karşılaştırma süreci, karşılaştırma hedefinin seçimine ve karşılaştırmanın sonuçlarına dayanır. Sosyal karşılaştırma, diğerlerinin kendimizden daha iyi durumda olduğu düşünüldüğünde yukarı doğru olabilir veya kendimizi karşılaştırdığımız kişilerin daha kötü olduğu durumlarda aşağı doğru olabilir (Festinger, 1954). Benzeşme durumunda ise, karşılaştıran kişinin kendini değerlendirmesi, karşılaştırma hedefinin lehine değişir. Yani, karşılaştıran kişinin kendini değerlendirmesi, yukarı doğru karşılaştırmadan sonra daha olumlu hale gelir veya aşağı doğru karşılaştırmadan sonra daha olumsuz hale gelir.
Kontrast, karşılaştıran kişinin kendini değerlendirmesinin hedeften uzaklaşma sürecidir. Bu durum, yukarı doğru karşılaştırıldığında daha olumsuz hale gelebilir veya aşağı doğru karşılaştırıldığında daha olumlu hale gelebilir (Verduyn ve diğerleri., 2020). Dolayısıyla, kişinin kendisi ve diğerleri arasında yapmış olduğu karşılaştırmaların yargısal, duygusal ve davranışsal sonuçları olması mümkündür.
Sosyal Medyada Rol Modeller: Örnek Alma ve Kişiselleştirme
Anlamlı ilişkiler ve gençlerin yüz yüze etkileşimlerindeki sosyal bağlantılar, sosyal medyaya genişletilir ve kişilerin kimlik duygularını geliştirmek için birer referans sağlar veya rol modeli olur (örneğin; influencerlar) (Berger ve diğerleri, 2022). Sosyal medya, farklı bir türde rol modeli sunar: Ünlüler, influencerlar, mikro-influencerlar ve büyük takipçileri/kişisel marka stratejileri nedeniyle ünlü olanlar. Bu influencerlar, genellikle belirli bir izleyici tarafından tanımlanır ve yiyecek, seyahat veya güzellik gibi yaşam tarzı konularını merkeze alan içerikler oluştururlar. Influencerlar sosyal medya platformlarındaki hayatlarının önemli kısımlarını paylaşırlar ve durumlarını sürdürmek için takipçileriyle etkileşime girerler (Hoffner & Bond, 2022; Lajnef, 2023).
Medya figürleri, farklı kimlik alanları için sosyal referanslar olup, kişisel gelişim, özsaygı ve farklı rollerin keşfi için ilham verir (örneğin; mesleki eğitim, cinsel kimlik ve yönelim) (Hoffner & Bond, 2022; Lajnef, 2023). Sosyal Bilişsel Kurama göre (Bandura, 2001), sosyal normlar, rol modellerinin (örneğin, akranlar veya influencerlar) davranışlarını gözlemleyerek öğrenilir, taklit edilir ve kabul edilir, özellikle de ödüllendirildiklerinde (de Lenne ve diğerleri, 2020). Ergenlik, bir sosyal gruba ait olma veya akranlar tarafından kabul edilme ihtiyacı ile karakterize edilen bir dönem olduğu için, bu ilişkiler, medya figürleriyle modelleme veya taklit yoluyla belirli davranışların öğrenilmesini kolaylaştırabilir ve bu davranışların olumlu veya olumsuz etkileri olabilir (Bandura, 2001). Örneğin, medya figürleri tarafından teşvik edilen sağlıklı tutum ve davranışların benimsenmesi veya medya figürleri tarafından model edilen genç yaşta alkol kullanımı gibi riskli davranışlara katılım gösterilmesi (Hoffner & Bond, 2022).
Kaynakça:
Bandura, A. (2001). Social cognitive theory of mass communication. Media Psychology, 3, 265–299. https://doi.org/10.1207/S1532785XMEP0303_03
Baumeister, R. F., & Hutton, D. G. (1987). Self-presentation theory: Self-construction and audience pleasing. In B. Mullen, & G. R. Goethals (Eds.), Theories of Group Behavior. Springer. Springer Series in Social Psychology. https://doi.org/10.1007/978-1-4612-4634-3_4
Berger, M. N., Taba, M., Marino, J. L., Lim, M. S. C., & Skinner, S. R. (2022). Social media use and health and well-being of lesbian, gay, bisexual, transgender, and queer youth: Systematic review. Journal of Medical Internet Research, 24(9), e38449. https://doi.org/10.2196/38449
de Lenne, O., Vandenbosch, L., Eggermont, E., Karsay, K., & Trekels, J. (2020). Picture-perfect lives on social media: A cross-national study on the role of media ideals in adolescent well-being. Media Psychology, 23(1), 52–78. https://doi.org/10.1080/15213269.2018.1554494
Festinger, L. (1954). A theory of social comparison processes. Human Relations, 7, 117–140. https://doi.org/10.1177/001872675400700202
Hoffner, C., & Bond, B. (2022). Parasocial relationships, social media, & well-being. Current Opinion in Psychology, 45, 101306. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2022.101306
Lajnef, K. (2023). The effect of social media influencers’ on teenagers behavior: an empirical study using cognitive map technique. Current Psychology, January 31. https://doi.org/10.1007/s12144-023-04273-1
Marwick, A., & boyd (2011). I tweet honestly, I tweet passionately: Twitter users, context collapse, and the imagined audience. New Media & Society, 13(1), 114–133. https://doi.org/10.1177/1461444810365313
Meier, A., & Johnson, B. (2022). Social comparison and envy on social media: A critical review. Current Opinion in Psychology, 45, 101302. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2022.101302
Noon, E. J., Vranken, I., & Schreurs, L. (2023). Age matters? The moderating effect of age on the longitudinal relationship between upward and downward comparisons on Instagram and identity processes during emerging adulthood. Emerging Adulthood, 11(2), 288–302. https://doi.org/10.1177/21676968221098293
Schlenker, B. (2003). Self-presentation. In M. R. Leary, & J. P. Tangney (Eds.), Handbook of self and identity (pp. 492–518). Guilford.
Schreurs, L., & Vandenbosch, L. (2021). Introducing the Social Media Literacy (SMILE) model with the case of the positivity bias on social media. Journal of Children and Media, 15(3), 320–3370. https://doi.org/10.1080/17482798.2020.1809481
Shankleman, M., Hammond, L., & Jones, F. (2021). Adolescent social media use and well-being: A systematic review and thematic meta-synthesis. Adolescent Research Review, 6, 471–492. https://doi.org/10.1007/s40894-021-00154-5
Verduyn, P., Gugushvili, N., Massar, K., Täht, K., & Kross, E. (2020). Social comparison on social networking sites. Current Opinion in Psychology, 36, 32–37. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2020.04.002
Yang, C., Holden, S. M., Carter, M. D. K., & Webb, J. (2018). Social media social comparison and identity distress at the college transition: A dual-path model. Journal of Adolescence, 69, 92–102. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2018.09.007
Comments