Görme Engelli Çocuklarda Kaba Motor Becerilerinin Belirleyicileri
ÖZ: Bu çalışmanın amacı, görme engelli çocuklarda kaba motor becerilerin öğretilmesi için ampirik bir temel sağlamaktır. Bu amaçla, 6-12 yaşlarında, görme engelli (ICD10 H54.0) 23 kız ve erkek çocuk ile benzer yaş ve cinsiyet özelliklerine sahip 28 görme engeli bulunmayan kontrol grubunun kaba motor beceri performansları Kaba Motor Gelişim Testi İkinci Versiyonu kullanılarak altı lokomotor ve altı nesne kontrol görevinde karşılaştırılmıştır. Sonuçlar, görme engelli çocukların değerlendirilen tüm lokomotor ve nesne kontrol becerilerinde önemli ölçüde (p < .05) daha düşük performans gösterdiğini, koşma, sıçrama, tekme atma ve yakalama becerilerinin en çok etkilenen beceriler olduğunu ve buna karşılık gelen farklılıkların çoğu koşma, sıçrama, tekme atma ve yakalama bileşeniyle ilişkili olduğunu göstermektedir. Pratik çıkarımlar sağlanmıştır.
GİRİŞ
Çocukluk döneminde temel motor becerilerin geliştirilmesi, bireyin genel gelişimi için çok büyük önem taşır. Motor becerilerde yetkin bir çocuğun daha fazla fiziksel aktiviteye katılması muhtemel olup, bu da daha iyi bir sağlık ve metabolik sonuçlar da dahil olmak üzere bir dizi ikincil sağlık yararı sunar. Tersine, motor beceri yeterliliği düşük olan çocukların hareketsiz davranışları benimseme riski daha yüksektir ve bu da potansiyel sağlık sorunlarına yol açar.
Bu konu özellikle, gören akranlarına kıyasla tipik olarak daha düşük motor beceri yeterliliği sergileyen görme engelli çocuklar için geçerlidir. Kapsamlı bir derlemede Houwen, Visscher, Lemmink ve Hartman (2009), görme engelli olan ve olmayan çocukların motor becerilerini karşılaştıran 17 çalışma ortaya koymuştur. 12 çalışma, görme engelli çocukların statik ve/veya dinamik denge görevlerinde daha düşük performans gösterdiğini belirtmektedir. Ayrıca, bu çocuklar gören çocuklara kıyasla ince motor beceri/el becerisi görevlerinde de zorlanmaktadır. Houwen, Visscher ve diğerleri (2008) tarafından yapılan önemli bir çalışmada, el becerisi, nişan alma, yakalama ve dengeye odaklanan sekiz alt test içeren Çocuklar için Hareket Değerlendirme Bataryası İkinci Sürümü kullanılarak görme engelli çocuklarda motor beceri performansı incelenmiştir. Sonuçlar, görme engelli çocukların, özellikle tek el hızı, el-göz koordinasyonu, yakalama ve hem statik hem de dinamik dengeyi içeren görevlerde, gören kontrollerden daha düşük performans gösterdiğini ortaya koymuştur.
Bu bulgular çok önemlidir çünkü denge kurmakta ya da top yakalamakta zorlanan çocukların fiziksel aktivitelere ve buna bağlı sosyal etkileşimlere katılma olasılığı daha düşüktür. Motor becerilerdeki eşitsizlik kısmen görme engelli çocuklar arasında daha hareketsiz bir yaşam tarzından kaynaklanıyor olabilir ve bu da fiziksel aktivitelere katılma fırsatlarının sınırlı olmasının bir sonucu olabilir. Bu sınırlı katılım, beden eğitimcileri arasında müfredatın görme engelli çocuklar için uygun şekilde nasıl değiştirileceği konusundaki bilgi eksikliğinden kaynaklanabilmektedir.
Houwen, Visscher ve diğerleri (2008), dengeli bir ortamda öğreterek, ek eğitim ve uygulama süresi sağlayarak ve görsel ipuçlarını ve işitsel girdiyi geliştirmek için ekipmanı değiştirerek görev karmaşıklığını azaltmayı önermektedir. Bu yöntemlerin başarılı olduğu kanıtlanmıştır, zira görme engelli çocuklar uygun uyarlamalarla futbol ve basketbol gibi fiziksel aktivitelerden keyif alabilmektedir.
Bununla birlikte, görevleri uyarlamak, görme engelli çocuklar için görsel rol model eksikliğinin giderilmesinde tek başına yeterli olmayabilir. Bu nedenle, kaba motor becerilerini geliştirmelerine yardımcı olmak için bu gruba özel öğretim yöntemlerini geliştirmek çok önemlidir. Müfredat geliştirmeye rehberlik etmek ve bu çocuklar için etkili beden eğitimini desteklemek için görme engelli olan ve olmayan çocuklarda kaba motor beceri performansını koşma, zıplama, tekmeleme, fırlatma ve yakalama gibi bir dizi görevde karşılaştıran kapsamlı araştırmalara ihtiyaç vardır.
Çalışmanın Amacı ve Hipotezler
Bu çalışmanın amacı, görme engelli çocuklara kaba motor becerilerinin öğretimi için ampirik bir temel sağlamaktır. Öncelikli soru, görme engeli olan ve olmayan çocuklar arasında kaba motor beceri performansında farklılıklar olup olmadığıdır. Mevcut literatüre dayanarak, görme engelli çocukların gören akranlarına kıyasla daha düşük kaba motor beceri performansı sergileyecekleri varsayılmıştır. Çalışma, görme engelli ve gören çocukların performanslarını karşılaştırarak potansiyel olarak etkilenen kaba motor becerilerinin tamamını belirlemeyi amaçlamıştır.
Katılımcılar
Çalışma, 6-12 yaş arası 23 görme engelli çocuk ve benzer yaş ve cinsiyet özelliklerine sahip 28 gören kontrol grubunu içermektedir. Görme engelli çocuklar, ICD-10 H54.0 kategorisine göre kör olarak sınıflandırılmıştır. Kontrol grubu, yerel okullardan seçilen 28 çocuk içerir.
Ölçümler
Her iki çalışma grubunda da kaba motor beceri performansını değerlendirmek için Test of Gross Motor Development-Second Edition (TGMD-2; Ulrich, 2000) kullanılmıştır. TGMD-2, görme engelli çocuklar (Houwen, Hartman, Jonker ve Visscher, 2010) ve görme engeli olmayan çocuklar (Ulrich, 2000) için geçerliliği kanıtlanmış bir testtir. Altı lokomotor beceri (koşma, hızlı koşma, zıplama, sıçrama, atlama ve kayma) ve altı nesne kontrol becerisinden (vurma, top sürme, yakalama, tekmeleme, fırlatma ve yuvarlanma) oluşmaktadır. Görme engelli çocukların tüm hareketleri yapabilmeleri için modifikasyonlar yapılmıştır. TGMD-2'nin standartlaştırılmış uygulaması her bir becerinin gösterimini içerdiğinden, görme engelli çocuklar ek talimat almış ya da kaba motor becerisini uygulamadan önce hareketi hissetmelerine izin verilmiştir. Test prosedürü TGMD-2 el kitabını takip etmiş ve her çocuk, uyarlanmış beden eğitimi ve motor gelişim, özellikle de görme bozukluğu konusunda uzman profesörler ve yüksek lisans öğrencileri tarafından değerlendirilmiştir. Değerlendirmeler, her bir çocuğun ihtiyaç duyduğu ek eğitim seviyesine bağlı olarak yaklaşık 15-20 dakika sürmüştür.
Veri Analizi
Test sonuçları, 35 nitel performans kriterine göre değerlendirilmiş ve her kriter mevcutsa 1, yoksa 0 olarak puanlanmıştır. Ham veriler gözleme dayalı olduğu için, toplam, beceri ve bileşen puanları parametrik olmayan Mann-Whitney U testleriyle analiz edilmiştir. P-değerleri Bonferroni-Holm yöntemi ile ayarlanmıştır.
Özet
Bu çalışmada, 6-12 yaş arası görme engelli (ICD-10 H54.0, ışık algısı yok) 23 çocuğun kaba motor beceri performansı, benzer yaş ve cinsiyet özelliklerine sahip 28 gören kontrol grubu ile karşılaştırılmıştır. Sonuçlar, görme engelli çocukların gören akranlarına kıyasla lokomotor ve nesne kontrol becerilerinde önemli eksiklikler olduğu yönündeki genel bulguyu desteklemektedir. Çalışma, üç temel alanda yeni anlayışlara katkıda bulunmaktadır:
- Görme engelli çocuklar bir dizi kaba motor beceride önemli ölçüde daha düşük performans göstermektedir.
- Koşma, sıçrama, tekmeleme ve yakalama en çok etkilenen becerilerdir.
- Performanstaki farklılıklar neredeyse her hareket parçasıyla ilişkilidir.
Bu bulgular, orta veya ağır derecede görme bozukluğu olan çocuklar için pratik uygulamalar geliştirmek açısından önemlidir.
Kaba motor becerilerinde gözlemlenen eksiklikleri gidermek için, eğitmenler bütün-parça-bütün yöntemini kullanarak becerinin tamamını öğreterek başlamalıdır. Artık görme yetisi olan çocuklar için öğretmen sözel açıklamalar yaparken becerinin tamamını çocuğun görüş alanında sunabilir. Alternatif olarak, öğretmen hareketi açıklarken bir akran beceriyi sergileyebilir ve akran katılımını ön plana çıkarabilir. Örneğin, koşmayı öğretiyorsa, öğretmen hareketleri şöyle tarif edebilir: "Kolları öne ve arkaya salla, arka bacağı bük ve her iki ayağın da yerden kalktığı kısa bir an varken topuktan parmağa adım at." Tüm beceriyi gösterdikten sonra, eğitmenler beceriyi parçalarına ayırmalı ve her bir parçayı fiziksel rehberlik ve dokunsal modelleme kullanarak öğretmelidir. Eğitmenler çocuklara hareketler boyunca rehberlik edebilir veya bir akranlarının ya da öğretmenlerinin hareketi yaptığını hissetmelerini sağlayabilir. Örneğin, tekme atarken ağırlık aktarımında zorlanan bir çocuk için dokunsal modelleme, hareketi yaparken bir akranını hissetmesini içerebilir.
Hem dokunsal modelleme hem de fiziksel rehberlik, topa vurmak için "topa yaklaş, topun yanına git, ayağınla vur ve topu sür" veya yakalamak için "eller dışarı, avuçlar yukarı, yakala ve tut" gibi açık sözlü yönergelerle birleştirilmelidir. Çocuk becerinin tamamını uyguladıktan ve her bir bileşeni geliştirdikten sonra, her bir adım için sözel ipuçlarıyla desteklenen becerinin tamamını gerçekleştirmek için parçaları bir araya getirebilir.
Son olarak, görme engelli çocukların, doğru fırsat ve zaman verildiğinde, kaba motor becerilerini gören akranları kadar iyi yapabileceklerini unutmamak önemlidir. Kaba motor becerilerinde tam potansiyellerine ulaşmak için uygun uyarlamalara, uygulamaya ve desteğe ihtiyaçları vardır.
Kaynakça
Pamela S. Haibach a, , Matthias O. Wagner b , Lauren J. Lieberman a. (2014). Determinants of gross motor skill performance in children with visual impairments. Erschienen in: Research in Developmental Disabilities ; 35 (2014), 10. - S. 2577-2584
