POZİTİF PSİKOLOJİ VE YAŞLANMA
Geçen zamanla birlikte bedenimiz ve zihnimiz üzerindeki değişimler giderek kaçınılmaz olmaya başlar. Yaşlanma sadece fiziksel bir süreç olmamakla beraber manevi açıdan birçok tecrübenin kazanıldığı bir süreçtir. Yaşlılık, yaşamın yeni bir aşamasıdır ve bu aşamayı pozitif bir bakış açısıyla kucaklamak, içsel zenginliğimizi ve yaşamın değerini keşfetmek için bir fırsattır. Pozitif psikoloji bu bakış açısını ve yaşlanma sürecinin iyi yönlerini anlamamıza yardımcı olur.
Pozitif psikoloji, hayatı en iyi şekilde yaşamaya değer kılan durumların ve özelliklerin araştırılmasını kapsayan bir terimdir. Kişilerin karakterlerinin güçlü özellikleri ve erdemleri o kişilerin yanı sıra toplulukların ve kuruluşların başarılı olmasını sağlar. Ayrıca, hayatta edindiğimiz tecrübeler, başarılmış ve anlamlı bir yaşama öncülük eder. Bu yüzden pozitif psikolojinin amacı zorlukların üstesinden gelerek onları nasıl avantaja çevrileceğini göstermek, yaratıcı ve üretken olmalarını sağlamak ve insanların olumlu ilişkiler kurmasını sağlamaktır.
Pozitif psikoloji müdahale yöntemlerinin amacı kişiye iyi, başarılmış ve anlamlı bir hayat için ortam hazırlamaktır. Buna rağmen, kişiler yaşlanma sürecinin beraberinde getirdiği kronik hastalıklara ya da bilişsel yavaşlamalara bağlı veya bağımsız olarak depresyon, panik atak ve kaygı bozuklukları yaşayabilir. Pozitif yaşlanma, başarılı, üretken ve sağlıklı yaşlanma gibi yaşlanmanın çeşitli özelliklerini birleştiren çok boyutlu bir kavramdır. Bunu sağlamak ve yaşlı kişilerin refahını arttırıp topluma katkılarını sağlamak adına, başarılı yaşlanmayı neyin oluşturduğunu anlamak için pozitif yaşlanma kavramı ortaya çıkmıştır. Pozitif yaşlanmayı deneyimleyebilmek için bazı kavramları benimsemek gerekir. Başarılı yaşlanmayı sağlayan bazı kavramlara örnek olarak; kendini kabul etme, başkalarıyla olumlu ilişkiler kurma, özerklik, çevreye hakim olma, yaşam amacının olması ve kişisel gelişime katkıyı verebiliriz.
Yapılan bir araştırmada affedici ve minnettar olan 60 yaş üstü insanların daha mutlu oldukları görülmüştür. Başka bir araştırmada ise mizahın yaşlı insanların mutluluğunda önemli bir rolü olduğu görülmüştür. Araştırmacılar, bütün 61 yaş üstü mizah terapisi gören depresif kişileri ve bu terapiyi almayan depresif kişileri karşılaştırdıklarında, sadece mizah grubunun daha az ciddiyet ve hayata karşı büyük ölçüde memnuniyet duyduklarını fark etmişlerdir. Bu çalışmalara göre, pozitif duygular yaşlı kişilerin hayata karşı dayanıklılığını arttırdığı gibi onların refahı için olumlu bir etkiye sahiptir. Ayrıca, yaşlı kişilerin bedenlerini güçlendirmesi için bir uğraş edinmek (doğa yürüyüşleri, meditasyon, iyi oldukları şeyleri yapmak vb.), iyi bir sosyal çevre edinmek için arkadaşlık ilişkileri kurmak ve bu kişilerle sevdikleri şeyleri yapmak, insanlara yardım etmeyi bir amaç haline getirmek, işlerinde uzmanlaşıp sevdiklerine yardım etmek ve geçmişi düşündüklerinde başardıkları işler için kendilerini tebrik etmek, yaşlı kişilerin hem psikolojik durumlarını hem de fiziksel durumlarını olumlu olarak etkilemektedir.
Kısacası, pozitif psikoloji ve pozitif yaşlanma süreci, yaşlı kişilerin güçlü yönlerini ortaya çıkarmalarına yardımcı olur. Pozitif psikoloji müdahale yöntemleri kişilerin daha sağlıklı, daha mutlu ve daha uzun yaşamasına yardımcı olur. Pozitif psikoloji müdahale yöntemleriyle, yaşlı insanların topluma daha çok katılmasını sosyal anlamda desteklenmesini, kendilerine güvenlerini ve insan ilişkilerini pekiştirmek gerekir. Son olarak, iyi beslenme, iyi uyku, optimist bakış açısına sahip olmak ve egzersiz yapmak pozitif yaşlanma sürecine önemli bir katkısı vardır.
Kaynakça
René T. Proyer, Fabian Gander, Sara Wellenzohn & Willibald Ruch (2014).
Positive psychology interventions in people aged 50–79 years: long-term effects of placebocontrolled online interventions on well-being and depression, Aging & Mental Health, 18:8,
997-1005, DOI: 10.1080/13607863.2014.899978
Bar-Tur, L. (2021). Fostering well-being in the elderly: Translating theories on positive aging to practical approaches. Frontiers in Medicine. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8062922/
Door, N. N., & Better, M. L. (2024). 5 ways positive psychology leads to happier ageing. Nurse Next Door Home Care Services.
