Özet
Sosyal (pragmatik) iletişim bozukluğu (SİB), Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı'nın beşinci baskısında (DSM-5) yer alan yeni bir tanı kategorisidir. Bu incelemenin amacı, dil ve otizm spektrum bozukluğu (OSB) araştırmalarından, pragmatik dil bozukluğu ve SİB ile ilişkili diğer daha önce kullanılan terimlerle ilgili literatürü tanımlamak ve sentezlemektir. Sosyal iletişim/pragmatik bozuklukların dil bozuklukları, OSB ve diğer nörogelişimsel bozukluklarla nasıl örtüştüğü veya farklılaştığı konusundaki uzun süredir devam eden tartışma incelenmektedir. SİB tanı kategorisinin eklenmesinin olası etkisi ve gelecekteki araştırmalar için yönler de tartışılmaktadır.
Giriş
SİB, sözel ve sözel olmayan iletişimin sosyal kullanımında birincil bir eksiklik ile tanımlanır (tam kriter listesi için Tablo 1'e bakınız). SİB olan bireyler, dili sosyal amaçlar için kullanmada, iletişimi sosyal bağlama uygun şekilde eşleştirmede, iletişim bağlamının kurallarına uymada (örneğin, karşılıklı konuşma), mecaz anlamlı dili (örneğin, şakalar, deyimler, metaforlar) anlamada ve dili sözel olmayan iletişimsel davranışlarla birleştirmede zorluk çekebilirler. Bu daha yüksek düzeydeki pragmatik eksikliklerin tespit edilebilmesi için yeterli dil becerilerinin geliştirilmiş olması gerektiğinden, SİB tanısı 4-5 yaşından küçük çocuklara konulmamalıdır.
SİB'in kökenleri, dilin sosyal kullanımında belirgin bir eksiklik örüntüsü olarak pragmatik dil bozukluğunu belgeleyen konuşma ve dil literatürüne dayanmaktadır. DSM-5 SİB kriterlerinin açıkça sözel olmayan iletişimi de içerdiğini belirtmek gerekir; oysa geleneksel olarak pragmatik dil bu unsuru içermemekteydi. Yine de sosyal iletişim ve pragmatik bozukluk terimleri literatürde sıklıkla birbirinin yerine kullanılmaktadır; bu nedenle, bu birincil eksikliklere sahip bireylerin nöropsikolojik literatürde ve OSB literatüründe sıkça tanımlanmış olması belki de şaşırtıcı değildir.
Tablo 1: Sosyal (Pragmatik) İletişim Bozukluğu (Tanı Kriterleri)
SİB'nin dahil edilmesi, kısmen DSM-IV'deki PDD'den DSM-5'teki OSB'ye geçiş ve sonrasında DSM-IV PDD-NOS'un kaybı tarafından etkilenmiştir. PDD-NOS, "karşılıklı sosyal etkileşimin gelişiminde ciddi ve yaygın bozuklukların, sözel veya sözel olmayan iletişim becerilerinde bozuklukların veya sabitlenmiş davranışların, ilgi alanlarının ve etkinliklerin varlığı ile ilişkili olduğu durumların" tümünü içeren geniş bir tanı kategorisiydi. DSM-5 OSB kriterleri tekrarlayıcı davranışların varlığını gerektirdiği için, DSM-IV'de Yaygın Gelişimsel Bozukluk-Başka Türlü Adlandırılamayan (PDD-NOS) kriterlerini karşılayan bazı bireylerin artık bir tanı kategorisinde yer almadıkları ve dolayısıyla, bozukluklarına uygun tedavi hizmetlerinden yararlanamayacakları endişesi dile getirilmiştir.
İnceleme
Pragmatik Bozuklukları Dil Bozukluklarından Ayırma
1980'lerin başında, Rapin ve Allen, aşırı konuşkan, kelime bulma zorluğu yaşayan ve konu bütünlüğünü korumakta zorlanan çocukları tanımlamak için "anlam-pragmatik yetersizlik sendromu" terimini tanıttılar. Benzer şekilde, Bishop ve Rosenbloom, konuşma kurallarını anlamakta ve takip etmekte zorlanan ve alışılmadık dil veya kelime seçimiyle iletişim kuran çocukları tanımlamak için "anlam-pragmatik bozukluk" terimini kullandılar. Bununla birlikte, anlam yetersizliklerinin her zaman pragmatik yetersizliklerle birlikte görülmeyebileceği öne sürülmüştür. Sadece pragmatik yetersizlikleri olan (ancak mutlaka anlamsal olmayan) bireyleri ayırt etmek için "pragmatik dil bozukluğu" terimi ortaya atılmıştır. Daha fazla araştırma, pragmatik dil bozukluğunun klinik özelliklerinin, kelime bilgisi ve gramerde göreceli güçlere rağmen dilin bağlam içinde anlaşılması ve kullanılması ve/veya dilin sosyal kurallarının takip edilmesinde zorlukları içerdiğini doğrulamıştır. Ancak, pragmatik bozuklukların sınırları literatürde tutarlı bir şekilde tanımlanmamıştır. Özellikle, pragmatik dil bozukluğunun diğer dil bozukluklarının sosyal ve iletişimsel bozukluklarından tamamen ayrılıp ayrılamayacağı konusunda önemli tartışmalar olmuştur.
Tablo 2: Pragmatik Yetkinliklerin Ölçümü
Sonuçlar
Pragmatik dil bozukluğu araştırmalarından yapılan çıkarımlarla, çocukların belirgin pragmatik iletişim zorlukları sergileme olasılığı vardır. SİB'nin kanıtları, DSM-5 saha çalışmalarında sunulmuş olup, DSM-IV OSB tanılarında bir azalmanın SİB tanı kategorisine geçişle hesaplandığını göstermiştir [53]. SİB'yi tanımlayan zorluklar, karşılıklı konuşmaları sürdürme yeteneği, iletişim bağlamlarında nüansları anlama ve ifade etme becerisini içerebilir, ancak bunlarla sınırlı değildir. DSM-5'e SİB'nin dahil edilmesi, operasyonel tanı kriterlerini kullanarak sosyal (pragmatik) iletişim bozuklukları hakkında bilinenleri genişletme ve SİB'nin temel özelliklerini ve geçerliliğini daha iyi anlama ve belgeleme çabalarını sistemli olarak ileri taşıma güdüsü vermektedir. Ayrıca, DSM-5'te SİB'nin bir tanı kategorisi olarak eklenmesi, bu belirtilere sahip bireylerin uygun bakıma erişimini sağlamak için önemli bir adımdır. SİB tanısının araştırmalarda kullanılması, hedeflenen tedavilerin etkinliğini belgelemeye, semptomları etkilemek için gereken tedavi yoğunluğunu belirlemeye ve belirli tedavilere bireysel semptom yanıtlarını tanımlamaya yardımcı olacaktır.
Bir sonraki önemli adım, SİB kriterlerinin geçerliliğini incelemektir. SİB için biyolojik belirteçlerin olmaması ve az sayıda kesin objektif ölçüm bulunması nedeniyle, tanıda altın standart, klinik beceriler ve uzmanlık ile standartlaştırılmış testlerin kombinasyonunu kullanmalıdır [54]. Bu nedenle, araştırmacıların, OSB tanısını elemek ve etkilenen bireyleri ve araştırma örneklerini yeterince karakterize etmek için kapsamlı bir gelişimsel geçmiş ile bilişsel, dil ve OSB testleri dahil etmeleri kritik olacaktır.
Ayrıca, psikiyatrik tanıların geçerliliğini belirlemek için önerilen beş kriter bulunmakta ve bu kriterler nörogelişimsel bozukluklara uygulanabilir ve şunları içermektedir: 1) klinik tanım (klinik ve sosyoekonomik özellikler), 2) laboratuvar çalışmaları (davranışsal ve biyolojik), 3) diğer bozukluklardan ayırma (hariç tutma kriterlerini belirtme), 4) izleme çalışmaları (hastalığın seyri ve tanısal stabilite), ve 5) aile çalışmaları. SİB'li bireylerin örneklerinin elde edilmesinin ardından, kullanılan tanısal değerlendirmelerin tanısal geçerliliği incelenmelidir.
SİB için tanı kriterleri, semptomların tek bir boyutta var olduğunu ve bu bozukluk algısının deneysel olarak test edilmesi gerektiğini önermektedir. Gelecekteki çalışmalar, SİB kriterlerini değerlendirmeli ve SİB'nin yaygınlığını ölçmeye yönelik çabalar öncesinde bu kriterleri değerlendirmelidir. OSB gibi önceki yaygınlık tahmin yöntemleri, tanı kriterlerinin varlığını incelemek için değerlendirme kayıtlarını gözden geçirmek gibi yöntemler, SİB için yetersiz olabilir [56]. SİB'nin klinik sunumu doğası gereği, yüzyüze değerlendirmeler gerekebilir. Bu nedenle, bu büyük görev, birden fazla araştırmacı ve önemli bir kaynak yatırımı gerektirecektir. SİB'nin yaygınlığının tahmin edilmesiyle, araştırmacılar ayrıca sosyo-demografik ve kültürel faktörlerin bu durum üzerindeki etkilerini değerlendirebileceklerdir.
Kısaltmalar
ADOS: Otizm Tanı Gözlem Programı, genel. (Autism Diagnostic Observation Schedule)
OSB: Otizm Spektrum Bozukluğu (autism spectrum disorder)
DSM-IV: Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı 4. Baskı (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, fourth edition)
DSM-5: Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı 5. Baskı (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, fifth edition)
PDD-NOS: Yaygın gelişimsel bozukluk (ervasive developmental disorder, not otherwise specified)
SİB: Sosyal İletişim Bozukluğu (social (pragmatic) communication disorder)
Referanslar
Swineford, L.B., Thurm, A., Baird, G. et al. Social (pragmatic) communication disorder: a research review of this new DSM-5 diagnostic category. J Neurodevelop Disord 6, 41 (2014). https://doi.org/10.1186/1866-1955-6-41
1. APA: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. 5th edition.
Washington, DC: American Psychiatric Association; 2013.
2. Bruce B, Thernlund G, Nettelbladt U: ADHD and language impairment:
a study of the parent questionnaire FTF (five to fifteen). Eur Child
Adolesc Psychiatry 2006, 15:52–60.
3. Harnadek MC, Rourke BP: Principal identifying features of the syndrome
of nonverbal learning disabilities in children. Aust J Learn Disabil 1994,
27:144–154.
4. Mandy W, Charman T, Gilmour J, Skuse D: Toward specifying pervasive
developmental disorder-not otherwise specified. Autism Res 2011,
4:121–131.
5. Reisinger LM, Cornish KM, Fombonne E: Diagnostic differentiation of
autism spectrum disorders and pragmatic language impairment. J Autism
Dev Disord 2011, 41:1694–1704.
6. APA: DSM-IV-TR: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Text
Revision. Washington, DC: American Psychiatric Association; 2000.
7. Mandy WP, Skuse DH: Research review: what is the association between
the social‐communication element of autism and repetitive interests,
behaviours and activities? J Child Psychol Psychiatry 2008, 49:795–808.
8. Norbury CF: Practitioner review: social (pragmatic) communication
disorder conceptualization, evidence and clinical implications.
J Child Psychol Psychiatry 2013, 55:204–2016.
9. Rapin I, Allen D: Developmental language disorders: nosologic
considerations. Neuropsychol Lang Read Spelling 1983, 155–184.
10. Bishop D, Rosenbloom L: Classification of childhood language disorders.
Lang Dev Disord 1987, 22:61–81.
11. Bishop DV: Development of the Children’s Communication Checklist
(CCC): a method for assessing qualitative aspects of communicative
impairment in children. J Child Psychol Psychiatry 1998, 39:879–891.
12. Conti-Ramsden G, Botting N: Classification of children with specific
language impairment: longitudinal considerations. J Speech Lang Hear Res
1999, 42:1195–1204.
13. Ketelaars MP, Cuperus J, Jansonius K, Verhoeven L: Pragmatic language
impairment and associated behavioural problems. Int J Lang Commun
Disord 2010, 45:204–214.
14. Brook SL, Bowler DM: Autism by another name? Semantic and pragmatic
impairments in children. J Autism Dev Disord 1992, 22:61–81.
15. Chabon S: ASHA’s recommended revisions to the DSM-5. In ASHA’s
Recommended Revisions to the DSM-5. Rockville: American Speech-LanguageHearing Association; 2012.
16. Ervin M: SLI—what we know and why it matters. In ASHA Leader; 2001.
Swineford et al. Journal of Neurodevelopmental Disorders 2014, 6:41 Page 7 of 8
17. Conti-Ramsden G, Crutchley A, Botting N: The extent to which
psychometric tests differentiate subgroups of children with SLI. J Speech
Lang Hear Res 1997, 40:765–777.
18. Leyfer OT, Tager-Flusberg H, Dowd M, Tomblin JB, Folstein SE: Overlap between
autism and specific language impairment: comparison of autism diagnostic
interview and autism diagnostic observation schedule scores. Autism Res
2008, 1:284–296.
19. Ryder N, Leinonen E, Schulz J: Cognitive approach to assessing pragmatic
language comprehension in children with specific language impairment.
Int J Lang Commun Disord 2008, 43:427–447.
20. Bishop DV, Norbury CF: Exploring the borderlands of autistic disorder and
specific language impairment: a study using standardised diagnostic
instruments. J Child Psychol Psychiatry 2002, 43:917–929.
21. Berument SK, Rutter M, Lord C, Pickles A, Bailey A: Autism screening
questionnaire: diagnostic validity. Br J Psychiatry 1999, 175:444–451.
22. Gibson J, Adams C, Lockton E, Green J: Social communication disorder
outside autism? A diagnostic classification approach to delineating
pragmatic language impairment, high functioning autism and specific
language impairment. J Child Psychol Psychiatry 2013, 54:1186–1197.
23. Langdon R, Coltheart M, Ward PB, Catts SV: Disturbed communication in
schizophrenia: the role of poor pragmatics and poor mind-reading.
Psychol Med 2002, 32:1273–1284.
24. McClure EB, Treland JE, Snow J, Schmajuk M, Dickstein DP, Towbin KE,
Charney DS, Pine DS, Leibenluft E: Deficits in social cognition and
response flexibility in pediatric bipolar disorder. Am J Psychiatry 2005,
162:1644–1651.
25. Geurts HM, Verte S, Oosterlaan J, Roeyers H, Hartman CA, Mulder EJ,
Berckelaer-Onnes IA, Sergeant JA: Can the Children’s Communication
Checklist differentiate between children with autism, children with
ADHD, and normal controls? J Child Psychol Psychiatry 2004, 45:1437–1453.
26. Bellani M, Moretti A, Perlini C, Brambilla P: Language disturbances in
ADHD. Epidemiol Psychiatr Sci 2011, 20:311–315.
27. Broeders M, Geurts H, Jennekens-Schinkel A: Pragmatic communication
deficits in children with epilepsy. Int J Lang Commun Disord 2010,
45:608–616.
28. Mackie L, Law J: Pragmatic language and the child with emotional/
behavioural difficulties (EBD): a pilot study exploring the interaction
between behaviour and communication disability. Int J Lang Commun
Disord 2010, 45:397–410.
29. Ben-Yizhak N, Yirmiya N, Seidman I, Alon R, Lord C, Sigman M: Pragmatic
language and school related linguistic abilities in siblings of children
with autism. J Autism Dev Disord 2011, 41:750–760.
30. Landa R, Piven J, Wzorek MM, Gayle JO, Chase GA, Folstein SE: Social
language use in parents of autistic individuals. Psychol Med 1992,
22:245–254.
31. Whitehouse AJ, Barry JG, Bishop DV: The broader language phenotype of
autism: a comparison with specific language impairment. J Child Psychol
Psychiatry 2007, 48:822–830.
32. Ruser TF, Arin D, Dowd M, Putnam S, Winklosky B, Rosen-Sheidley B, Piven J,
Tomblin B, Tager-Flusberg H, Folstein S: Communicative competence in
parents of children with autism and parents of children with specific
language impairment. J Autism Dev Disord 2007, 37:1323–1336.
33. Taylor LJ, Maybery MT, Wray J, Ravine D, Hunt A, Whitehouse AJ: Brief
report: do the nature of communication impairments in autism
spectrum disorders relate to the broader autism phenotype in parents?
J Autism Dev Disord 2013, 43:2984–2989.
34. Bartlett CW, Flax JF, Fermano Z, Hare A, Hou L, Petrill SA, Buyske S,
Brzustowicz LM: Gene × gene interaction in shared etiology of autism
and specific language impairment. Biol Psychiatry 2012, 72:692–699.
35. Steer CD, Golding J, Bolton PF: Traits contributing to the autistic
spectrum. PLoS One 2010, 5:e12633.
36. St Pourcain B, Whitehouse AJ, Ang WQ, Warrington NM, Glessner JT, Wang K,
Timpson NJ, Evans DM, Kemp JP, Ring SM: Common variation contributes to
the genetic architecture of social communication traits. Mol Autism 2013,
4:34.
37. St Pourcain B, Skuse DH, Mandy WP, Wang K, Hakonarson H, Timpson NJ,
Evans DM, Kemp JP, Ring SM, McArdle WL: Variability in the common
genetic architecture of social-communication spectrum phenotypes
during childhood and adolescence. Mol Autism 2014, 5:18.
38. Geschwind DH: Genetics of autism spectrum disorders. Trends Cogn Sci
2011, 15:409–416.
39. Vernes SC, Newbury DF, Abrahams BS, Winchester L, Nicod J, Groszer M,
Alarcon M, Oliver PL, Davies KE, Geschwind DH, Monaco AP, Fisher SE:
A functional genetic link between distinct developmental language
disorders. N Engl J Med 2008, 359:2337–2345.
40. Velleman SL, Mervis CB: Children with 7q11.23 duplication syndrome:
speech, language, cognitive, and behavioral characteristics and their
implications for intervention. Perspect Lang Learn Educ 2011, 18:108–116.
41. Lee NR, Wallace GL, Adeyemi EI, Lopez KC, Blumenthal JD, Clasen LS,
Giedd JN: Dosage effects of X and Y chromosomes on language and
social functioning in children with supernumerary sex chromosome
aneuploidies: implications for idiopathic language impairment and
autism spectrum disorders. J Child Psychol Psychiatry 2012, 53:1072–1081.
42. Whitehouse AJ, Line EA, Watt HJ, Bishop DV: Qualitative aspects of
developmental language impairment relate to language and literacy
outcome in adulthood. Int J Lang Commun Disord 2009, 44:489–510.
43. Phelps-Terasaki D, Phelps-Gunn T: Test of Pragmatic Language: Examiner’s
Manual. Austin: Pro-Ed; 1992.
44. Carrow-Woolfolk E: CASL: Comprehensive Assessment of Spoken Language.
Circle Pines: American Guidance Services; 1999.
45. Lord C, Risi S, Lambrecht L, Cook EH Jr, Leventhal BL, DiLavore PC, Pickles A,
Rutter M: The autism diagnostic observation schedule-generic: a standard
measure of social and communication deficits associated with the
spectrum of autism. J Autism Dev Disord 2000, 30:205–223.
46. Prutting CA, Kittchner DM: A clinical appraisal of the pragmatic aspects of
language. J Speech Hear Disord 1987, 52:105.
47. Bishop DV: The Children’s Communication Checklist, Volume 2. London:
Harcourt Assessment; 2003.
48. Norbury CF, Nash M, Baird G, Bishop DV: Using a parental checklist to
identify diagnostic groups in children with communication impairment:
a validation of the Children’s Communication Checklist-2. Int J Lang
Commun Disord 2004, 39:345–364.
49. Dewart H, Summers S: The Pragmatics Profile of Everyday Communication
Skills in Children. NFER-Nelson: Slough; 1995.
50. O’Neill D: Language Use Inventory for Young Children: An Assessment of
Pragmatic Language Development. Ontario, Canada: Unpublished document,
University of Waterloo; 2002.
51. O’Neill DK: The language use inventory for young children: a parent-report
measure of pragmatic language development for 18-to 47-month-old
children. J Speech Lang Hear Res 2007, 50:214–228.
52. Pesco D, O’Neill DK: Predicting later language outcomes from the
Language Use Inventory. J Speech Lang Hear Res 2012, 55:421–434.
53. Regier DA, Narrow WE, Clarke DE, Kraemer HC, Kuramoto SJ, Kuhl EA, Kupfer DJ:
DSM-5 field trials in the United States and Canada, part II: test-retest
reliability of selected categorical diagnoses. Am J Psychiatry 2013,
170:59–70.
54. Aboraya AFC, Young J, Curci K, LePage J: The validity of psychiatric
diagnosis revisited: the clinician’s guide to improve the validity of
psychiatric diagnosis. Psychiatry (Edgemont) 2005, 2:48–55.
55. Robins E, Guze SB: Establishment of diagnostic validity in psychiatric
illness: its application to schizophrenia. Am J Psychiatry 1970, 126:983–987.
56. Baio J: Prevalence of autism spectrum disorders: autism and
developmental disabilities monitoring network, 14 sites, United States,
2008. Cent Dis Control Prev Surveill Summ 2012, 61:1–18.
